Na maanden van onderzoeken en gesprekken door de commissie-Eenhoorn is de afgelopen week uitgebreid vergaderd over de zandkwestie. Op maandag was er een commissievergadering. Op donderdag was de voltallige raad in vergadering. Waar de collegepartijen eendrachtig hun best deden om een punt achter de hele kwestie te zetten merkte Theo Bos op dat er hooguit sprake kon zijn van een komma. Na de ontboezemingen van wethouder de Kruijf over de vermeende rol van Gerard van den Hengel is er wellicht eerder sprake van een uitroepteken.
De positie van de VVD.
Als initiatiefnemer van het onderzoek door de commissie-Eenhoorn mocht Theo Bos de aftrap verrichten van de raadsvergadering. Hij zette 5 piketpaaltjes:
- Ten eerste merkte Theo op dat de insprekende burger (de heer Hoek) tijdens de commissievergadering van afgelopen maandag als kleine man moest opboksen tegen de grote overheid (ik kom hier later op nog op terug);
- Ten tweede wijst Theo de burgemeester er op dat hij zijn rol als onafhankelijk voorzitter van raad en college onvoldoende heeft ingevuld;
- Ten derde geeft hij aan dat het beter zou zijn geweest als in november 2018 (als Zembla met het nieuws naar buiten komt) de eerstverantwoordelijke wethouder (Aart de Kruijf – hij was op vakantie in Zuid-Afrika) terug was gekomen om zelf de burgers en raad te woord te staan;
- Tenslotte merkt hij op dat er nog veel onduidelijk is en dat hij – samen met Lokaal Belang – via een motie zal vragen om een raadsenquête (een zwaarder middel dan een commissie om de waarheid op tafel te krijgen).
Na een vergadering vol interrupties en schorsingen hadden uiteindelijk alleen Pro 98 en CDA de neiging om in te stemmen met het verzoek voor een aanvullend onderzoek. Het feit dat de tekst in de motie te scherp was tegenover het college leidde er toe dat ze toch tegenstemden.
De positie van oud-wethouder Gerard van den Hengel
Al langere tijd is bekend dat het college in december 2017 informeel was geïnformeerd over een onderzoek naar het gebruikte zand in nieuwe wijken in Barneveld-Zuid. Pas aan het einde van de commissievergadering op maandag onthulde Bas Eenhoorn echter dat er op dat moment maar één wethouder was geïnformeerd en dat deze wethouder de rest van het college pas op 20 maart 2018 hierover informeerde. Vervolgens meldde Aart de Kruijf dat het hier ging om oud-wethouder Gerard van den Hengel (VVD) en bevestigde dat Gerard het college pas 3 maanden later had geïnformeerd. Gerard van den Hengel was niet gehoord door de commissie en was niet aanwezig bij de vergadering. U heeft in de Barneveldse Krant kunnen lezen, dat hij deze lezing verre van zich wierp en ook zeer verontwaardigd was.
Alleen de VVD en Lokaal Belang vinden het belangrijk om openheid te verkrijgen over de rol van een oud-wethouder, die niet is gehoord en niet deelneemt aan de vergadering.
Bij het begin van de raadsvergadering maakte Bas Eenhoorn zijn excuses voor deze informatie. Het college is één en ondeelbaar. Ook wethouder de Kruijf gaf aan dat hij niet de intentie had gehad om Gerard van den Hengel te beschadigen. Nu het nieuws echter op straat lag kon of wilde wethouder de Kruijf niets corrigeren van de informatie – ondanks de krachtige schriftelijke ontkenning door Gerard. Het leidde tot veel vragen, interrupties, toneelstukjes en verontwaardiging (vooral bij VVD en Lokaal Belang), maar bij de vraag naar helderheid en openheid door VVD en Lokaal Belang leken alleen CDA en Pro 98 geneigd om hier het nut van in te zien om uiteindelijk hun steun hiervoor toch niet te verlenen.
De positie van de burger.
De laatste actie van de avond (exact om 23.59!) was het aannemen van een motie van treurnis (met een tegenstem van de VVD en Lokaal Belang) waarin onder meer werd gesteld dat ‘het belang van de bewoners in een crisis centraal moet staan’. Deze Barneveldse bewoner stond maandag en donderdag op een bepaalde manier centraal bij de collegepartijen.
Het begon op maandagavond. Inspreker was een verontwaardigde burger – en aanwezig namens de klankbordcommissie, dat eerder al het vertrouwen in het college had opgezegd. Hij kreeg van CDA (en later de CU) de vraag voorgelegd hoe híj destijds had gezorgd, dat zijn achterban door hem en de andere leden van de klankbordgroep op de hoogte was gehouden van de besprekingen met de gemeente. Alsof hij verantwoording af moest leggen in plaats van het college.
De burger staat centraal. Behalve als hij het niet eens is met het college en de collegepartijen.
Het was een ongekende brutaliteit tegenover een gedupeerde burger en al snel kwamen er twee apen uit de mouwen:
- Het CDA meldde maandag en vooral donderdag meermalen dat ze vaak waren aangesproken door burgers, die zeer tevreden waren over de handelswijze van het college. De zwijgende meerderheid kreeg deze avonden een stem. Ook al zei die stem ook geregeld dat burgers genoeg hadden van al het gediscussieer. Dat is in mijn ogen wel wat anders;
- De ChristenUnie deed daar donderdagavond nog een schepje bovenop. Een les van de commissie-Eenhoorn was dat er een volgende keer beter geen klankbordgroep kon worden ingericht. De burgers hadden te veel verschillende meningen en dan is het moeilijk om er mee in gesprek e gaan. Beter is om het iedereen de gelegenheid te geven om via enquêtes hun mening te geven. Een soort dorpsreferendum?
Uiteindelijk stonden er 5 Barneveldse burgers centraal in het optreden van de collegepartijen: de 5 leden van het Barneveldse college. De VVD en Lokaal Belang dienden een motie van wantrouwen in, maar die werd alleen door henzelf gesteund. Inmiddels heeft de stichting met de enige verontruste burgers in Barneveld via de rechter afgedwongen dat – in eerste instantie – tien mensen onder ede mogen worden verhoord. Er is nog geen punt achter de zandkwestie gezet, maar de waarheidsvinding gaat door buiten de raadszaal.